هنگامی که در محیطی بسته مانند ساختمان مسکونی، تجاری، زیر زمین و… آتش سوزی رخ می دهد، دود و مواد شیمیایی راه خروجی پیدا نمیکنند و در محیط تجمع می یابند. به همین دلیل آتش نشانان به یک دستگاه تنفسی (BA) نیاز پیدا می کنند تا بتوانند با استفاده از آن از خود محافظت نموده و برای نجات جان مردم اقدام کنند.

در برخی آتش سوزی ها امکان دارد گازهای بسیار خطرناک و کشنده ای در فضا پخش شود که تنها دستگاه های با کیفیت و قدرتمندی مانند دستگاه های تنفسی آتش نشانی، می توانند در برابر این گازها از آتش نشان محافظت کنند.

دستگاه تنفسی (BA) چیست؟

دستگاه تنفسی آتش نشانی (BA)، مخفف واژۀ (Breathing Apparatus) نوعی تجهیزات ایمنی پرکاربرد می باشد، که اکسیژن پر فشار را در سیلندر خود نگهداری نموده و در مواقع نیاز آن را عرضه می کند. دو نوع دستگاه تنفسی مدار باز و مدار بسته وجود دارد. که دستگاه مدار بسته قابلیت تحرک بیشتری به آتش نشان می دهد و قابلیت تأمین اکسیژن تا کمتر از ۳ ساعت را دارد. در مقابل، دستگاه تنفسی آتش نشانی مدار باز قابلیت این را دارد که تا چندین ساعت به صورت مداوم اکسیژن مورد نیاز آتش نشان را تأمین کند.

استانداردهای دستگاه تنفسی (BA)

• باید ساده، مطمئن و تا حد امکان فشرده باشد.
• به گونه ای باشد که در مکان های سخت، قابلیت استفاده از هوای ذخیره را داشته باشد.
• بدون استفاده از ابزار برای سایز های مختلف بتوان از آن استفاده نمود.
• پوشیدن آن آسان و بدون تکلف باشد.
• کاربر بتواند به آسانی شیر آن را باز و بسته نماید.
• به گونه ای باشد که کاربر بتواند به همراه آن، از مکان های صعب العبور، عبور نماید.
• تا حداقل یک متر زیر آب کارایی خود را از دست ندهد.
• دستگاه های مورد استفاده در آتش نشانی، باید فشار مثبت باشند.

انواع دستگاه تنفسی (BA)

دستگاه تنفسی مدار باز

در برخی عملیات آتش نشانی ممکن است آتش نشانان با توجه به موقعیت آتش سوزی، مدت زمان بیشتری را در محل حادثه حضور یابند و ممکن است برای ادامه به هوای بیشتری نسبت به هوای موجود در کپسول های تنفسی آتش نشانی، نیاز داشته باشند. در این موارد یک شلنگ از منبع اصلی هوا که با ماسک فاصله دورتری دارد، به ماسک و تنظیم کننده فشار دستگاه متصل می شود. این سیستم به یک نوع سیلندر اضافی برای پشتیبانی تنفس اضطراری نیاز دارد. که در این مواقع، قابلیت هوای اضافه را 5 الی 10 دقیقه افزایش می دهد. در دستگاه تنفسی مدار باز، از اکسیژن تحت فشار برای عمل دم استفاده می شود و هوای بازدم، در محیط بیرونی تخلیه می شود. دستگاه های تنفسی مدار باز، به دو دستۀ زیر تقسیم می شود.

• دستگاه تنفسی مستقل (کاربر اکسیژن مورد نیاز خود را به وسیلۀ سیلندری که با خود حمل می کند، تأمین میکند.)
• دستگاه تنفسی AIR-LINE (کاربر هوای مورد نیاز خود را از یک منبع هوای فشرده دیگر تأمین میکند.)

ویژگی های دستگاه تنفسی مدار باز

• هوای مورد نیاز توسط سیلندرهای تکی یا دو قلو تامین می گردد.
• سیلندرهای هوای فشرده در ظرفیت های گوناگون است.
• دارای فشار شکن هستند و هوای مورد استفاده را در چند مرحله کاهش و قابل استفاده می کنند.
• دارای Back Plate یا کوله بوده که سیلندر و متعلقلات دستگاه بر روی آن قرار می دهند.
• دارای Harness مناسب جهت پوشیدن کاربر است.
• دارای نشانگر فشارسنج می باشد.
• دارای سوت خبر جهت اعلام وضعیت اضطراری است.
• دارای یک ماسک جهت جدا نمودن سیستم تنفسی کاربر از محیط بیرونی است.

دستگاه تنفسی مدار بسته

استفاده از این نوع سیستم تنفسی به دلیل ظرفیت اکسیژن بالایی که دارد، چندان رایج نیست. افرادی که از این نوع دستگاه استفاده می کنند، معمولاً در عملیات دریایی یا عملیات بسیار خطرناک همکاری می کنند. در این دستگاه، کاربر هوای مورد نیاز خود را از طریق یک سیکل چرخشی، به وسیلۀ فیلتر مخصوص تأمین می کند. مدت زمان استفاده از اکسیژن این دستگاه، مابین 30 دقیقه تا 4 ساعت می باشد. و به دلیل استفاده از اکسیژن خالص به جای هوا، وزن سبک تری نسبت به دیگر دستگاه های تنفسی دارد. در دستگاه تنفسی مداربسته، برای عمل دم، از اکسیژن تحت فشار استفاده می شود و هوای بازدم در چرخه تنفسی دستگاه باقی می ماند و دوباره از آن استفاده خواهد شد. دستگاه تنفسی مدار بسته، به دو مدل تقسیم بندی می شود:

• دستگاه تنفسی فیلتردار (برحسب نوع خطر یا آلودگی در محل فیلتر می تواند تغییر کند.)
• دستگاه تنفسی اضطراری (مدت زمان استفاده محدود (15-10 دقیقه) می باشد.)

بخش های دستگاه تنفسی (BA)

دستگاه تنفسی آتش نشانی، دارای بخش های اصلی از جمله:

1. لوازم مهار و اتصال به آتش نشان
2. لوازم سیلندر و ذخیره هوا
3. لوازم تنظیم کننده فشار
4. ماسک و لوازم صورت

علاوه بر موارد اصلی فوق، برخی تجهیزات دیگر نیز هستند که در مدل های مختلف، متفاوت اند. دستگاه تنفسی با کمک این قطعات می تواند، اکسیژن با کیفیت را تا چندین ساعت در اختیار آتش نشان قرار داده و عملیات نجات را تسهیل بخشد. این چهار قسمت اصلی دستگاه تنفسی، دارای بخش های گوناگونی می باشد که در ادامه برای شما توضیح خواهیم داد.

لوازم مهار دستگاه تنفسی آتش نشانی

لوازم مهار، شامل تنه و تسمه های قابل تنظیم بر روی شانه ها است که سیلندر را در پشت آتش نشان، محکم و ثابت نگه می دارد. تسمه های دور کمر، جهت توزیع وزن دستگاه تنفسی بر روی مفاصل پشت افراد طراحی شده اند. این تسمه ها وزن سیلندر را تحمل خواهند کرد. یکی از خطرات ایمنی که سلامت آتش نشانان را در این موضوع تهدید می کند، بستن نادرست تسمه دور کمر می باشد.

لوازم سیلندر هوا دستگاه تنفسی

بخش بعدی دستگاه تنفسی آتش نشانی، لوازم سیلندر هوا می باشد. این لوازم شامل سیلندر هوا، شیر سیلندر و فشارسنج هستند که در برخی سیستم ایمنی و هشدار شخصی هم وجود دارند. این تنظیم کننده، فشار ورودی را کاهش می دهد و آن را تا حدودی به مقدار بیشتری از فشار جوی می رساند.

نکته قابل توجه این است که بدنه سیلندر هوا، باید قابلیت تحمل فشار تا حدود ۴۵۰۰ پوند بر اینچ مربع را به صورت ایمنی دارا باشد.

مواد به کار رفته در ساختار سیلندر، اندازه و ظرفیت آن، کارخانه سازنده و… بر وزن سیلندر هوا بستگی دارد. سیلندر (CYLANDER)  در وزن های میان ۲.۴ تا ۵.۷ کیلوگرم وجود دارد و دارای دو نوع فولادی و کامپوزیت است.

سیلندرها باید هر 5 سال یک بار باید تحت آزمایش هیدرواستاتیکی قرار گیرند و تاریخ آخرین آزمایش برروی آن حک گردد.

نکات مهم در استفاده از سیلندر دستگاه تنفسی

• عدم ضربه در هنگام جابجائی
• عدم ضربه به شیر سیلندر
• شارژ سیلندر حاوی کمتر از 80% فشار شارژ
• باز بودن شیر سیلندر بطور کامل در هنگام استفاده
• استفاده از روکش در صورت کار در محیط های داغ

لوازم تنظیم‌کننده فشار دستگاه تنفسی

این بخش شامل لوازم تنظیم فشار از جمله شلنگ فشار قوی و فشار ضعیف، شیر خط اصلی، شیر کنار گذر و همچنین کاهنده فشار می باشد. که برخی از آن ها هم با توجه به نوع دستگاه ها دارای شیرهای کنترلی در شرایط عادی و اضطراری هستند. فشارسنج دستگاه تنفسی، بر روی تسمه شانه قرار می گیرد و آتش نشانان می توانند از این دستگاه به آسانی استفاده نمایند.

در عملکرد دستگاه تنفسی، شیر اصلی تا انتها باز می ماند و در صورتی که دارای قفل باشد، باید قفل آن را قفل نمود تا مانع بسته شدن آن شد. همچنین شیر کنارگذر بسته باقی خواهد ماند.

ماسک و لوازم صورت دستگاه تنفسی

این بخش شامل عدسی روی ماسک، شیر بازدم و شیلنگ فشار ضعیف، تقویت کننده صدا و تسمه های نگهدارنده مواد بر روی صورت می باشد. قطعه ای که بر روی صورت قرار می گیرد باید از صورت در مقابل سوختگی ها و آسیب ها محافظت می کند. همچنین هوای استنشاقی را خنک نگه می دارد.

شیر بازدم، یک شیر یکطرفۀ ساده است که هوای ورودی را بدون ورود هوای خارجی، خارج می کند.

عدسی روی ماسک از جنس پلاستیک کاملاً ایمن و بهداشتی می باشد که بر روی ماسک لاستیکی چاپ می شود. تسمه هایی در اطراف آن قرار دارند که ماسک را به صورت محکم نگه می دارند. برخی از این ماسک ها دارای میکروفون هستند که صدای آتش نشان را واضح تر کنند. هنگامی که ماسک روی صورت بسته شود و هوا با فشار مثبت در داخل ماسک جریان می یابد در صورتی که انگشت خود را از کنار وارد ماسک کنیم، هوا با فشار خارج می شود.

در این ماسک دیافراگم تنظیم کننده هوا برای ایجاد یک فشار ملایم تا حدود 1.003 اتمسفر باز گذاشته شده است. همچنین فشار داخلی مقداری از فشار جو بالاتر بوده و اجازه ورود ذرات دود و گازهای سمی را نمی دهد و در اثر بازدم از ایجاد بخار پیشگیری می کند.

سخن پایانی

مجموعه تجهیزات ایمنی حافظ با در اختیار داشتن تجارب ارزنده و نیروهای کارآمد و متخصص در صنعت حفاظت و ایمنی آماده تهیه و تأمین و تجهیز کارخانه‌جات، واحد تولیدی و اماکن صنعتی می باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر و خرید بدون واسطه دستگاه سیستم تنفسی هوای فشرده Drager کلیک کنید.